Schaduw maken in uw tuin

(Klik op de pijltjes voor de volgende illustratie. Klik op de foto voor een vergroting)

Het wordt steeds belangrijker... een mooie schaduwplek in de tuin voor te zonnige en te hete warme zomerdagen. Vooral in de lunchperiode tussen  12.00 uur en 15.30 uur is het vaak te heet en zoeken we meestal massaal de schaduw op...

De parasol is een middel waarmee snel schaduw kan worden gemaakt op het terras. Een parasol is meestal demontabel en in ieder geval opvouwbaar. Een parasolvoet kan soms een sta-in-de-weg of struikelblok zijn en daar zal in het tuinontwerp extra aandacht aan moeten worden besteed.

Parasols worden vaak ingedeeld in staande parasols, zweefparasols en muurparasols. In dit bericht gaan we hier verder niet te diep op in en zullen we ook andere voorbeelden tonen om schaduw te maken in de tuin.

SCHADUW IN DE TUIN MAKEN
We hebben een aantal mogelijkheden op een rij gezet:

- Een begroeide pergola met een klimplant

- Een overkapping met een Sedumdak

- Een schaduwdoekconstructie in twee delen

- Dakbomen of parasolbomen

Een begroeide pergola met een klimplant
Een pergola is een bouwkundige constructie van hout (of tegenwoordig ook van andere materialen zoals steigerbuis of aluminiumprofiel), overgroeit met al dan niet zelfhechtende klimplanten, met een schaduwgevende functie.

Indien volledig begroeid oogt een pergola natuurlijk en groen. In Nederland zijn de pergola’s in de winter vaak kaal tenzij er wintergroene klimplanten zijn toegepast. De meest betrouwbare wintergroene klimplant is klimop (Hedera helix) en vaak wordt dan de gekweekte vorm Hedera helix ’Hibernica’ (Ierse Klimop) daarvoor gebruikt.

De illustratie toont een druif (blauwe druiven) en de pergola is gemaakt van eikenbalken met een doorsnede van 20x20 cm. De bovenbalk van de pergola bevindt zich 140 cm van de grond. Een belangrijk aandachtspunt voor een dergelijke houten constructie is de overgang van hout naar de bodem. Hout is op langere termijn altijd kwetsbaar voor houtrot Wij adviseren daarom altijd gebruik te maken van een betonfundering met pin (draadeind) en/of (metalen) paalhouder.

Een overkapping met Sedumdak
Op de illustraties is een overkapping te zien met een Sedumdak. Dit groene dak heeft meerdere functies maar dient in deze situatie vooral als dakisolatie. We adviseren om het dak van uw overkapping altijd te isoleren zodat het in de zomer een stuk koeler blijft op het terras.

Isolatiemateriaal zoals steenwolplaten, kunnen ook onder het dak van de overkapping aan de onderzijde aangebracht worden. Daarna worden de zichtbare balken en steenwolplaten afgetimmerd met plaatmateriaal. Nadeel van deze manier van isoleren zou kunnen zijn dat hierdoor wel een stuk ruimtelijkheid van de zitplek verloren kan gaan... 

Een overkapping is doorgaans weinig flexibel. Net als een dakboom. Je kunt niet zeggen.... nu even geen schaduw..... Je hebt het altijd tenzij je de bouwkundige constructie voorziet van een schuifbaar schaduwdoek...

Een schaduwdoekconstructie met schaduwdoek
Het grootste voordeel van een dergelijke constructie is de mogelijkheid om schaduw- en intimiteit te maken op een moment dat het wenselijk is. Wij adviseren grotere schaduwdoekconstructies uit te voeren in meerdere delen zodat ook daar nog extra flexibiliteit in te vinden is,

Op de illustraties is een constructie te zien van douglasbalken doorsnede 15x15 cm met twee schaduwdoeken. De plek is gelegen aan het water waarbij de waterspiegel en oeverbeschoeiing dieper dan 1 meter ten opzichte van het vloerpeil is. Om deze reden zijn er op een aantal plaatsen mooie zwartgebeitste hekken, als valbeveiliging, tussen de verticale houten staanders geplaatst. Bijkomend voordeel is dat de hekken een mooi besloten gevoel geven en de intimiteit van de plek verhogen.

Dakbomen of parasolbomen
Dakbomen of parasolbomen worden speciaal gekweekt om natuurlijke schaduw te maken. De takken van de dakbomen worden gedwongen om horizontaal te groeien al zullen ze ieder jaar proberen om nieuwe verticale takken te vormen. Afhankelijk van de gebruikte boomsoort kunnen deze uitlopers soms wel 2 meter hoog worden en is een zomersnoei, om de dakboom in model te brengen, onontbeerlijk.

Om de dakbomen in model te krijgen en te houden treft u in de kroon vaak een aluminium ring aan, een houten lattenconstructie of een bamboeconstructie aan. De horizontale takken zullen na een aantal jaar zo dik zijn geworden dat de draagconstructie eigenlijk geen functie meer heeft. U kunt er dan voor kiezen om de constructie te verwijderen of om de draagconstructie te laten staan op basis van esthetische overwegingen.

De meest gebruikte dakboom is de plataan met de Latijnse naam Platanus hispanica (of Platanus x acerifolia). Deze plataan zou ontstaan zijn uit een kruising tussen de oosterse plataan (Platanus orientalis) en de westerse plataan (Platanus occidentalis). De oosterse plataan heeft een veel fijner en eleganter blad, laat wat meer zonlicht door, en wordt in Nederland ook als dakboom gekweekt. De westerse plataan, en ook de Platanus x acerifolia, hebben groter blad, geven meer schaduw maar groeien ook sneller. Deze dakbomen hebben dus ook iets meer onderhoud nodig dan de oosterse variant.

We adviseren om bij de zomersnoei van dakplatanen altijd een stofmasker te dragen want de haartjes onder aan de bladeren kunnen loslaten en hinder geven.

De dakbomen in de illustratie zijn dakmoerbeien: Morus alba ’Fruitless’. ’Fruitless’ is zonder de karakteristieke moerbeivruchten  die in de zomer kunnen afvallen en daardoor overlast zouden kunnen geven.

Tenslotte
Welk type schaduwmaker spreekt u het meeste aan? Of zit u net als ik ook graag in de schaduw van een walnotenboom? Voor een kleine stadstuin helaas weer wat minder geschikt... Of dan toch maar liever een parasol?

Enfin, ik hoop in ieder geval dat dit artikel u aan het denken heeft gezet en u inspiratie heeft gegeven voor het maken van een fijne beschaduwde zitplek in de tuin!

Auteur: Gilbert de Jong (Schetsservice (https://appeltern.nl/nl/tuinadvies/schetsservice/))
Foto’s/illustraties: Gilbert de Jong